සැළලිහිණි සංදේශ කාව්‍ය රචනා කරන ලද මහා කවි ෂඩ්භාෂා පරමේශ්වර තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල මාහිමියන් වැඩ වාසස්ථානය කළ විහාරස්ථානය ලෙස තොටගමු රත්පත් වෙහෙර හැඳින්විය හැකිය. 15 වන සියවසේ උසස් විද්‍යා පීඨයක් ලෙස තොටගමු විජයබා පිරිවෙන මෙම විහාරස්ථානය වටා පැවතීම සුවිශේෂි කරුණක් වෙයි. අදටත් මෙම පිරිවෙණ මෙම විහාරයේ පවත්වාගෙන යනු ලබයි.






Powered by දහම් විල

වළගම්බා රජු කළා යෑයි කියන කබල්ලෑලෙන පුරාණ විහාරස්‌ථානය

වයඹ පළාතේ කුරූණෑගල දිස්‌ත්‍රික්‌කයේ හිරියාල හත්පත්තුවේ පොල්පිතිගම උප දිසාපති කොට්‌ඨාසයට අයත් දාගම ග්‍රාමසේවා වසමේ කබල්ලෑලෙන පුරාණ විහාරය පිහිටා තිබේ. මෙම විහාරය මිටි කන්දක්‌ ආශ්‍රිතව ඉදිකර ඇත.

ඉබ්බාගමුව - පොල්පිතිගම මාර්ගයේ 15 වැනි සැතපුම් කණුව පිහිටා ඇති දාගම හන්දියේ ඇති දාගම විද්‍යාලය අසලින් ඇති ගුරු පාරේ කිලෝමීටරයක්‌ පමණ ගිය පසු විහාරස්‌ථානය හමුවේ.

විහාරස්‌ථානයේ ඇති ලෙන් විහාරය ප්‍රධාන තැනක්‌ ගනී. කඳු පාමුල තට්‌ටු කිහිපයක්‌ සිටින සේ බටහිර දිසාවට මුහුණලා ලෙන පිහිටා තිබේ. මේ ලෙන කොටස්‌ තුනකට වෙන්කර බිත්ති බැඳ ඇත. මුල්ම කොටස කුඩා කාමරයකි. එහි විෂ්ණු දේවාලයක්‌ වෙයි. මහත් හාස්‌කම් ඇතැයි සැලකෙන මේ දේවාලයට භාරහාරවීම පිණිස නිතර මහජනතාව පැමිණෙයි. එහි ඉදිරිපසට බිත්ති නැත.

දෙවන කොටස ශාලාවක්‌ සකස්‌ කර ඇත. මෙම කොටස ධර්ම ශාලාවක්‌ වශයෙන් ප්‍රයෝජනයට ගනී. තෙවන කොටස විශාලය. එය බුදුමැඳුරකි. විහාර මන්දිරයට ඇතුල්වීම සඳහා ඉදිකර ඇති දොරටුව ලීවලින් සකස්‌ කර ඇත. මේ දොරටුව දෙපස බිත්තිය පිටපැත්තේ සිංහ රූප දෙකක්‌ තබා තිබේ. ඒ රූපය දෙපස දේවතා රූප දෙක බැගින් අඹා තිබේ. ඉන් එක්‌ රුවක්‌ කළසක්‌ අතින් දරා සිටින ස්‌වරූපය නිර්මාණය කෙරේ. දොරටුව මකර තොරණකින් යුක්‌තය.

විහාරය තුළ ප්‍රධාන ප්‍රතිමාව ඔත් පිළිමයකි. සිරස නැගෙනහිරට මුහුණලා ඉදිකර ඇත. ලෙන වහලය මිශ්‍ර කර ඇත. සූවිසි විවරණය හා මාර පරාජය චිත්‍ර අතර වේ. ඔත් පිළිමය පාමුල බිත්තිය බුදුරජාණන් වහන්සේගේ පරිනිර්වාණය හා ආදාහන උත්සවය චිත්‍රකර තිබේ.

මෙයට අමතරව පැරැණි ස්‌තූපයක්‌ ඇති අතර එය ගරාවැටී මෑතකදී තහවුරු කර තිබේ. අඩි 159 ක්‌ පමණ වෙයි. මෙම ස්‌ථූපය කංචුක ස්‌තූපයක්‌ බව එල්ලාවල මේධානන්ද හිමියෝ පවසති.

මෙම විහාරය භූමියේ ලෙන් ලිපි පහක්‌ ඇති අතර ඒවා සියල්ලෙන් සඳහන් කර ඇත්තේ මහා සංඝයාට පිදූ බවයි.

මෙම විහාරස්‌ථානය යුග හතරකට අයත් බව එල්ලාවල මේධානන්ද හිමියෝ පවසති. ලෙන්වල කොටා ඇති ලිපි සියල්ලම දෙවන ශතවර්ෂයට අයත් වෙයි. ඒවා මහා සංඝයාට පූජා කර ඇති බව සඳහන් වෙන නිසා කබල්ලෑලෙන පුරාණ විහාරය මුලින්ම භික්‌ෂු වාසයක්‌ බවට පත්ව තිබේ. ස්‌තූපය දෙවන ශතවර්ෂයත් හත්වැනි ශතවර්ෂයත් අතර කාලයේ ඉදිකර ඇත.

එහෙත් මේ සම්බන්ධ ජනශ්‍රැතියක වළගම්බා රජු මෙහි විහාරය කරවන ලද බව කියෑවේ. එතුමා වනගතව සිටි කාලයේ කබල්ලෑලෙනට පැමිණි බවත්, එවකට එහි කබල්ලෑවුන් සිටි බැවින් උන් ඉවත්කර විහාරය කරවූ බව මේ ජනශ්‍රැතියේ සඳහන්ය. දැනට ඇති විහාරයේ බුදු පිළිමවල ලක්‌ෂණ අනුව ඒවා මහනුවර යුගයට පෙර නිර්මාණය කර ඇති බව පැහැදිලි වෙයි.

කබල්ලෑලෙන රජමහා විහාරය අනුරාධපුර යුගයේ මුල් කාල දක්‌වා දිවෙන ඉතිහාසයක්‌ ඇති විහාරස්‌ථානයකි. කටාරම් කෙටූ ලෙන්වල ඇති බ්‍රාහ්මී සෙල්ලිපි මේ සඳහා සාක්‌ෂි දරයි. අද දැකිය හැකි ස්‌තූපය කලින් පැවැති කුඩා ස්‌තූපයක්‌ වසා ඉදිකර ඇත. වර්තමානයේ විහාර ලෙන තුළ ඇති චිත්‍ර හා ප්‍රතිමා මහනුවර යුගයට හා ඉන්පසු කාලයට අයත් නිර්මාණ බව පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව මගින් සටහන් කර තිබේ. කබල්ලෑලෙන රජමහා විහාරයේ පිහිටි විහාර ලෙන 1965 වසරේ දී පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව විසින් ආරක්‌ෂිත 

ස්‌මාරකයක්‌ ලෙස ප්‍රකාශ කර තිබේ.

එය කෙසේ වුවත් අද පවතින තත්ත්වය අනුව කබල්ලෑලෙන පුරාණ විහාරස්‌ථානයේ චිත්‍ර සහ බුදුපිළිම විනාශයට යමින් පවතී. නිසි නඩත්තුවක්‌ නොමැති නිසා අද විහාර මන්දිරය තුළ වවුලන් පිරී සිටීම නිසා වවුල් ගඳින් පිරී පවතී.

පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ වගකිවයුතු අයගේ අවධානය යොමු වී මෙම විහාර මන්දිරය නිසි නඩත්තුවක්‌ කර පිළිම හා චිත්‍ර ආරක්‌ෂා කර දෙන ලෙස ප්‍රදේශවාසීහු ඉල්ලා සිටිති.
බමුණාකොටුව - නන්දන සිරි ශාන්ත කුමාර

කලුගලෙන් කරන ලද ලොව එකම ස්තූපය

කලුගලෙන් කරන ලද ලොව එකම ස්තූපය
සර්වඥ කේශ ධාතූන් වහන්සේලා තැන්පත්කර ඇති තනි කලුගලෙන් කරන ලද ලොව එකම ස්තූපය හලාවත මාදම්පේ සේනානායකාරාමය. බුදුරදුන්ගේ කේශධාතු නිදන් කර ඇති මෙම චෛත්‍ය ඉදිකරවන ලද්දේ මාදම්පේ වාසල වලව්වේ වික‍්‍රම ලෝරන්ස් මැන්දිස් විජයගුණරත්න රාජකරුණා සේනානායක වාසල මුදලිතුමා හා වික‍්‍රම ඩොරිස් සේනානායක මැතිනිය විසිනි. ජය ශ්‍රී මහා බෝ වහන්සේගෙන් ලබාගත් පූජනීය බෝ අංකුරයක් ද 1937 දී රෝපණය කරන ලදී.