ඒ වර්ෂ 2001 හි මාර්තු මාසයි. බෞද්ධ හදවත් පාරවන දසුනක්‌ රූපවාහිනියේ විකාශය විය. ඒ තලේබාන් නම් ආගමික අන්තවාදය විසින් ඇඝනිස්‌ථානයේ තිබූ ලෝක උරුමයක්‌ වූ කළුගලින් තැනූ සුවිසල් බාමියන් බුදුපිළිම විනාශ කරන දසුනයි. එදා පුපුරා ගියේ බාමියන් බුදුපිළිම පමණක් නොවේ. සංවේදී බෞද්ධ හදවත්ද ඒ දැකුමෙන් කම්පනය වී පුපුරා ගියේය.
මෙය රූපවාහිනියේ විකාශය වුණුදාට පසුදා කුරුණෑගල ඈත ගම්බද පෙදෙසක්‌ වූ රම්බොඩගල්ලේ පිහිටි මොනරාගල පිරිවෙනෙහි මාතෘකාව වූයේ එයයි. එදා එක් මොහොතක පිරිවෙනෙහි ශිල්ප ලබමින් සිටි කොලු පැටව් තිදෙනෙකු පරිවේනාධිපති පූජ්‍ය එගොඩමුල්ලේ අමරමෝලි හිමියන් ඉදිරියට පැමිණියේ ආවේගයනි. බාමියන් පිළිමවලට අන්තවාදී මුස්‌ලිම් කණ්‌ඩායම කළ දෙය දැකීමෙන් උපන් ආවේගය, පළිගැනීමකින් මුදාහරින්නට ඔවුන් සිතුවේ මෙසේය. 'ලොකු හාමුදුරුවනේ, අද රෑට අපි වටේ තියෙන මුස්‌ලිම් පල්ලි ඔක්‌කොම ගිණිතියනවා' එය මේ කොලුපැටියන්හට කරන්න පුළුවන් දෙයක්‌ වුවද, මේ සිතිවිල්ල අනර්ථයක්‌ ඇතිකරවන්නක්‌ම බව අමරමෝලි හිමියන්ට වැටහුණි.
'හැතැප්ම දහස්‌ ගණනක් ඈත මිනිස්‌සු ටිකක්‌ කරන දේකට අපේ අසල්වැසියෝ වගේ ඉන්න මේ මුස්‌ලිම් මිනිස්‌සු මොනවා කරන්නද? ඔය හිත මහා ජාතිවාදී කෝලාහලයක්‌ අවුළුවන ගින්නක්‌ වෙන්න පුලුවන්. අපේ බුදුහාමුදුරුවො කිව්වේ 'නහී වේරේන වේරාණි' කියලා. වෛරයෙන් වෛරය සංසිඳෙන්නේ නැහැ. බුදුහාමුදුරුවන්ට ඇත්තටම ආදරේ නම් ඒ බුදුවදනට අනුව වැඩ කරන්න'
සැබෑ බුද්ධ පුත්‍රයන්වහන්සේ නමකගේ මුවින් බුදු වදන ප්‍රතිරාව දෙද්දී මේ දරුවෝ වහා දමනය වූහ. එසේනම් අප මේ විනාශයට ප්‍රතිචාර දැක්විය යුතු හොඳම ක්‍රමය කුමක්‌ද යන්න පමණක් ඔව්හු අමරමෝලි හිමියන් වෙතින් විමසූහ.
'ඒ පිළිමවහන්සේලා විනාශ වුණා. ඒ වෙනුවට අපි ඒ වගේ පිළිම වහන්සේ නමක්‌ මෙහේ හදන එක තමයි ඉතින් කරන්න තියෙන්නේ ' යි උන්වහන්සේ පිළිතුරු දුන්නේ ඒ දැවැන්ත පිළිමවහන්සේ ඉදිකිරීම සිතිවිලි මාත්‍රයක පමණක් රඳවාගෙනය.
ඒ සිදුවීම එතැනින් අවසන් විය.
තවත් ටික දොහක්‌ ගෙවී ගියේය. එදා අමරමෝලි හිමියන් විසින් හික්‌මවන ලද දරුවන් තිදෙනා උන්වහසන්සේ ඉදිරියේ පෙනී සිටියේ හිස්‌ අතින් නොවේ. කාසි පිරවූ කැටය බැගින් ඔවුන් තිදෙනා අත විය. තම කාසි කැට අමරමෝලි හිමියන්ට පිළිගැන්වූ මේ පැටවුන් තිදෙනා 'දැන් අපි පිළිමය හදන වැඩ පටන් ගනිමු ' යි පවසා සිටියහ.
ඒ වනාහී මේ පිළිමවහන්සේ ඉදිකිරීම උදෙසා වූ ප්‍රාග්ධනයයි.
අමරමෝලි හිමියෝ අයෝමය අධිෂ්ඨානයක්‌ ඇතිකර ගත්හ. ඒ අර විනාශයට පත් බාමියන් බුදුපිළිම මෙන් සුවිශාල පිළිමයක්‌ අසළ ඇති දැවැන්ත කළුගල් රාජයා තුළින් මතුකර ගන්නවාය යන අධිෂ්ඨානයයි.
ඉරුදිනක්‌ විය. 'ඊශ්වරන් බ්‍රදර්ස්‌ ' සමාගමේ ප්‍රධානී ඊශ්වරන් මහතා සභාපති ලෙසින් සිටින භාවනාව, භගවත් ගීතාව ආදී හින්දු ආගමික නැඹුරුවකින් යුත් චින්මයා ආගමික මෙහෙවර විසින් රම්බොඩ ඉදිකළ හනුමාන් කෝවිල ඉදිරියේ අමරමෝලි හිමියන් වැඩ සිටිනු ඊශ්වරන් මහතා දුටුවේය. සත්ගුණවත් හින්දු භක්‌තිකයෙකු වූ ඊශ්වරන් මහතා එවිට අමරමෝලි හිමියන් වෙත ගොස් තමන්ගෙන් උපකාරයක්‌ අවශ්‍යදැයි විමසා සිටියේය. මේ කෝවිලේ ශෛලමය ඉදිකිරීම් කළේ කවුරුන්ද? තමන් වහන්සේට ඒ නිර්මාණකරුවා ලවා අඩි 50ක්‌ පමණ උසැති පිළිමයක්‌ කරගත හැකි වේද? ඒවාට යන වියදම කොපමණද? ආදී වශයෙන් උන්වහන්සේ විසින් ඊශ්වරන් මහතාගෙන් විමසා සිටියේ සිය අවශ්‍යතාවට අවශ්‍ය මූලික අදහස ගැනීම පිණිසය.
නමුත් ඊශ්වරන් මහතාගේ පිළිතුර අමරමෝලි හිමියන් අපේක්ෂා කළ දෙයින් ගව් ගණනක් ඉදිරියට ගිය එකක් විය. සති දෙකක කාලයක් තුළ, ඉන්දියාවේ චෙන්නායි වෙත වැඩම කරවීම පිණිස අවශ්‍ය වීසා ආදිය සකස් කරගන්නා ලෙසත්, තමන්ට එහිදී මේ ශෛලමය නිර්මාණ සිදුකරන ශිල්පියාව මුණගැස්‌වීමට හැකි බවත්, ඔහු හමුවීමෙන් තමන්වහන්සේගේ සියලු ප්‍රශ්නවලට පිළිතුරු සපයා ගැනීමට හැකිවනු ඇති බවත් පැවසුවේය.
පද්ම ශ්‍රී එම්. මුත්තයියා ස්‌තපති හෙවත් ශෛලමය නිර්මාණ ශිල්පියා හමුවිය. ඔහුගේ පුස්‌තකාලය අප හිමියන්ව පුදුමයට පත්කළේය. ඒ පුස්‌තකාලය තුළ වූ, ඒ ඒ රටවල, ඒ ඒ කාල සමයන්හි, ඒ ඒ රජවරුන් විසින් කරන ලද බුදු පිළිමවහන්සේලාගේ ඡායාරූප එකින් එක අඛණ්‌ඩව නිරීක්‍ෂණයට ලක්‌විය. අවසානයේ අමරමෝලි හිමියන් තම හිතෙහි රැඳී තිබූ ඒ පිළිමවහන්සේගේ රූපය සොයගන්නා විට වෙලාව පසුදා පෙරවරු 2.00 පමණ වුණි.
2002 වසර ඇරඹුමේ මේ නිර්මාණකරු ශ්‍රී ලංකාවට පැමිණෙන්නේය.
රම්බොඩගල්ල විහාරයේ වන ඒ දැවැන්ත ගල්කුළ මේ නිර්මාණයට බෙහෙවින් සුදුසු බව නිර්දේශ කරන්නේය. ඉක්‌මනින්ම වැඩ ඇරඹිය හැකි බව පවසන්නේය. නොබෝ දිනකින්, වසර 2000 කට වැඩි කාලයක් පුරා ගලින් කරන ලද නිර්මාණයනට දායක වූ පරම්පරාවකින් පැවත එන මදුරෙහි ගමක සහයකයන් 8 දෙනෙකු සමඟ පැමිණ වැඩ අරඹන්නේය.
පිළිමවහන්සේ නෙලීමේ වැඩකටයුතු ඇරඹීමත් සමඟින් ඊශ්වරන් මහතාද අතිමහත් කැපවීමක්‌ කරමින් නිරන්තරයෙන්ම පාහේ ඒ සමඟ රැඳිණි. මුල්‍යමය ගැටලු විසඳීමට දායකත්වය දීමෙන් නොනැවතී දකුණු ඉන්දියාවෙන් පැමිණි ශිල්පීන්ගේ වෘත්තීය ගැටලු, සන්නිවේදන ගැටලු ආදී එකී මෙකී නොකී සියලු ගැටලු විසඳමින් මේ කාර්යයේ සම්බන්ධීකාරකවරයා බවට ඉෙරීම ඔහු පත්වන්නේය. තමන්ට රුපියල් බිලියන ගණනක ලාභයක්‌ ලැබෙන ගනුදෙනුවකින් හිමිවන සතුටට වඩා, ලෝකයක්‌ වන්දනා කරන පිළිමවහන්සේ නමක්‌ නෙලීම පිණිස දෙනු ලබන මෙම දායකත්වයෙන් ලබන සතුට ප්‍රබල බව ඔහු පවසන්නේය.
මෙලෙස වැඩ ඇරඹී වැඩි කලක්‌ යන්නට මත්තෙන් තවත් දෛවෝපගත සිදුවීමක්‌ වන්නේය. ඒ කුරුණැගල රිදීවිහාරය ප්‍රදේශයට පැමිණි ඩී. එස්‌. අයි සැම්සන් ව්‍යාපාර සමූහයේ අධ්‍යක්‍ෂ නන්දදාස රාජපක්‍ෂ මහතා ඉතාම අහඹු ලෙස මේ දැවැන්ත නිර්මාණ භූමියට පැමිණීමයි. මේ අසහාය නිර්මාණය දරා සිටින පාදයන් හතරෙන් තුනක්‌ (අමරමෝලි හිමියන්, ඊශ්වරන් මහතා සහ මුත්තයියා මහතා) ඒ වනවිටද බිහිව තිබුණත්, එකී සිව්වැනි පාදය බවට පත්වෙමින් මේ කටයුත්ත ස්‌ථාවර කිරීමට අවශ්‍ය ඉතිරි බර කරටගන්නට නන්දදාස මහතාගේ පුණ්‍යමය දෛවය විසින් ඔහුව දැවැන්ත පෙළඹවීමක්‌ කරන ලදී.
එතැන් පටන් රුපියල් මිලියන 110 ක්‌ පිරිවැයක්‌ සපයාගත යුතුවූ මේ නිර්මාණ කාර්යයේ මුදල් සැපයුමට කරගසන්නේ නන්දදාස රාජපක්‍ෂ මහතාය.
2002 වසරේදී එවකට රාජ්‍ය පරිපාලන අමත්‍යතුමා වූ ගරු කරු ජයසූරිය මැතිතුමාගේ සුහද ආරාධනයෙන් හිටපු ඉන්දීය මහා කොමසාරිස්‌තුමිය රුපියල් මිලියන 2.5 ක මුදලක්‌ පරිත්‍යාග කරන ලදී. මෙකී නිර්මාණය ඇරඹුමේදී, ඉල්ලා සිටි සැණින් අවශ්‍ය යකඩ බට සපයා දෙනු ලැබුවේ කතෝලික බැතිමතෙකු වූ හිටපු මහාමාර්ග හා මාර්ග සංවර්ධන ඇමති ජෙයරාඡ් ප්‍රනාන්දුපුල්ලේ මහතාය. හිටපු ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්‍ෂයන් රුපියල් මිලියන 7.5 ක්‌ සපයනු ලැබීය. හිටපු හමුදාපතිතුමන් සරත් ෆොන්සේකා මහතා රුපියල් මිලියන 2ක්‌ එකතුකර දුන්නේය. ලංකා බැංකුවේ හිටපු සභාපතිතුමන් ගාමිණි වික්‍රමසිංහ මහතා තවත් රුපියල් මිලියන 5ක්‌ එකතුකර දුන්නේය. ඉන්දියානු රජයද රුපියල් මිලියන 2.5 ක්‌ ලබාදුන්නේය. රටෙහි නන්දෙස වෙසෙන බෞද්ධ, කතෝලික මෙන්ම මුස්‌ලිම් මිනිසුන්ද, සංචාරකයන් ලෙසින් මෙරටට පැමිණි නොයෙකුත් ජාතීන්, ආගම්වල මිනිසුන්ද මේ සඳහා නන් අයුරින් දායක වූ බව අමරමෝලි හිමියෝ පවසති.
වසර 12ක්‌ ගෙවුණු මේ අතිදැවැන්ත කාර්යය පසුගියදා මස්‌තකප්‍රාප්ත වූයේ රජෙකුගේ හෝ රජයක සෘජු අනුග්‍රහයක්‌ නොමැතිව, බුද්ධපුත්‍රයකුගේ මූලිකත්වයෙන් බිහිවූ ලොව පළමු දැවැන්ත පිළිම වහන්සේ ලෙසිනි. පොළොන්නරු යුගයේදී මහා පරාක්‍රමබාහු රජුන් විසින් ගල්විහාරයේ ඉදිකළ සමාධි පිළිමයෙන් පසු එයටද වඩා දැවැන්ත පිළිම වහන්සේ නමක්‌ ඉදිවීම ඉකුත්දා අවසන් විය.
රම්බඩගල්ල සමාධි පිළිමවහන්සේ සමස්‌ත බෞද්ධයාට පමණක් නොව ලෝකයාට උරුම කරදීම උදෙසා කිසිදු මුදලක්‌ අය නොකර කැපවූ මුත්තයියා මහතාට ඒ වෙනුවෙන් පිරිනැමිය යුත්තේ කුමන ත්‍යගයක්‌ දැයි නන්දදාස රාජපක්‍ෂ මහතා කල්පනා කරමින් සිටි විටෙක ඊශ්වරන් මහතාගේ නිවසේ රාත්‍රී භෝජනයකදී මොවුන් මුණගැසෙන්නේය. රත්නපුරයේ මුස්‌ලිම් ව්‍යාපාරික මහතෙකු විසින් තමන්ට තෑගි කළ නවරත්න මැණික්‌ යෙදූ මුද්දක්‌ 2008 මැයි 15 වැනිදා යෙදුණු එම රාත්‍රියේදී නන්දදාස මහතා විසින් මුත්තයියා නම් වර්තමානයේ භරණ ගණිතඥයාට (අවුකන පිළිමය ඉදිකර ශිල්පියා) තෑගි කළේය. මුත්තයියා මහතාගේ දෑස්‌ද නවරත්න මුද්දේ මැණික්‌ මෙන් දිළිසුනේ සංසාරගත සහෝදර බැම්මක සංවේදී හැඟීමකින් දෑස්‌ තෙත්වූ බැවිනි.
ඉකුත්දා පැවැති පිළිමය නිරාවරණය කිරීමේ උත්සවයේදී මුත්තයියා මහතා විසින් නන්නදාස රාජපක්‍ෂ මහතාට මේ නවරත්න මුද්ද පෙන්වා සිටියේය. ඒ මුද්දේ පසුපස කොටස බෙහෙවින් සීරී තිබුණි. ඒ ඇයිදැයි ඔබට සිතාගත හැකිද.....?
මුත්තයියා මහතා, ලොව විශාලම සමාධි පිළිමය හෙවත් මේ රම්බඩගල්ල පිළිමයේ නේත්‍ර ප්‍රතිස්‌ථාපනය කර තිබුණේ එදා නන්දදාස රාජපක්‍ෂයන්ට මුස්‌ලිම් ව්‍යාපාරික මහතකු විසින් තෑගි කළ, මැණික්‌ ගල් යෙදූ, පසුව තමන් තෑගි ලද ඒ මුද්දෙනි.
බෞද්ධ, හින්දු, මුස්‌ලිම් තිදෙනෙකුගේ පරිත්‍යාගයන් මතින් සමාධි බුදු පිළිමවහන්සේ නෙත් ලැබූහ. එදා මේ කටයුතු වෙනුවෙන් මෙරටට පැමිණි ඉන්දීය නිර්මාණකරුවන්ට දැන් සිංහලද කථා කළ හැක. ජාතිය කුමක්‌ වුවද, භාෂාව කුමක්‌ වුවද, ආගම කුමක්‌ වුවද සහෝදරත්වයේ හැඟීමෙන් මේ සියල්ල එකමුතුවූ දා ලෝක පූජිත නිර්මාණ බිහිවන්නේය. රජ සමයෙන් පසු, උතුම් බුද්ධ ශාසනය උදෙසා රාජකීය නිර්මාණයක්‌ උදෙසා වචනයකින් හෝ සවිය වූ ඔබ සියලුදෙනාට දිව්‍යලෝකවල සශ්‍රීක දිවමාලිග දැනටමත් පහළවී ඇත්තේ විය යුතුය.
එල්. ඩබ්ලියු. ජයසිංහ
නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
වයඹ පළාතේ කුරූණෑගල දිස්‌ත්‍රික්‌කයේ හිරියාල හත්පත්තුවේ පොල්පිතිගම උප දිසාපති කොට්‌ඨාසයට අයත් දාගම ග්‍රාමසේවා වසමේ කබල්ලෑලෙන පුරාණ විහාරය පිහිටා තිබේ. මෙම විහාරය මිටි කන්දක්‌ ආශ්‍රිතව ඉදිකර ඇත.
